BTV Quang Minh và Vân Hugo nhận bao nhiêu tiền để quảng cáo sữa HIUP: ‘Con số thực sự cao như nào mà ai nghe cũng phải choáng’

Cơ quan Cảnh sát điều tra thuộc Bộ Công an vừa khởi tố bị can, bắt tạm giam nhiều đối tượng của Công ty Z Holding – đơn vị sản xuất sữa bột Hiup – về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng và Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”.

Sự việc đã khiến dư luận dậy sóng vì không chỉ ảnh hưởng sức khỏe trẻ nhỏ mà còn làm lộ ra nhiều lỗ hổng trong hoạt động quảng cáo, kinh doanh sản phẩm dinh dưỡng.

Đáng chú ý, nhiều nghệ sĩ, người nổi tiếng, trong đó có biên tập viên Quang Minh, MC Thanh Vân Hugo, đã tham gia quảng bá cho sản phẩm sữa Hiup. Nay, hai nhân vật này đều cùng lên tiếng là “bị lừa”, muốn khởi kiện đơn vị sản xuất sữa giả.

Về vụ việc này, Tiến sĩ – luật sư Đặng Văn Cường (Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho rằng, dù không cố ý, nghệ sĩ quảng cáo sữa giả vẫn có thể bị buộc hoàn trả số tiền thu lợi bất chính. Còn nếu chứng minh được hành vi tiếp tay bán sữa giả, họ có thể bị xử lý hình sự.

Theo luật sư Đặng Văn Cường, quá trình điều tra vụ án sữa giả Hiup, cơ quan điều tra sẽ không chỉ làm rõ hành vi của những người trực tiếp sản xuất, phân phối sản phẩm, mà còn xem xét trách nhiệm pháp lý của các nghệ sĩ, người nổi tiếng từng tham gia quảng bá.

“Đối với những nghệ sĩ, người nổi tiếng tham gia quảng cáo sản phẩm này, cần làm rõ nhận thức chủ quan của họ, hành vi và số tiền hưởng lợi. Nếu không chứng minh được họ biết là hàng giả, không giúp sức cho việc bán hàng, họ không bị xử lý hình sự.

Tuy nhiên, nếu số tiền họ nhận được là bất hợp pháp, xuất phát từ hành vi lừa dối, thì cơ quan tố tụng có thể buộc hoàn trả khoản tiền đó để khắc phục hậu quả cho người tiêu dùng”, ông Cường phân tích.

Vị luật sư này cho biết, việc tiêu thụ số lượng lớn sữa Hiup giả chỉ có thể xảy ra khi có chiến dịch quảng cáo thổi phồng công dụng một cách có hệ thống. Những lời giới thiệu biến sữa thành “thần dược” giúp trẻ cao lớn, thông minh, người già khỏe mạnh, kết hợp với hình ảnh các nghệ sĩ nổi tiếng, đã khiến hàng loạt người tiêu dùng tin tưởng và mua sản phẩm.

“Nếu nghệ sĩ biết rõ sản phẩm không đạt chất lượng mà vẫn tham gia quảng cáo, họ có thể bị xử lý hình sự về tội lừa dối khách hàng theo Điều 198 Bộ luật Hình sự. Còn nếu không biết nhưng quảng cáo sai sự thật, họ vẫn có thể bị xử phạt hành chính hoặc buộc hoàn tiền”, luật sư Cường nhấn mạnh.

Về khía cạnh dân sự, luật sư cho biết: “Mọi hành vi gây thiệt hại đến quyền lợi người tiêu dùng đều có thể bị yêu cầu bồi thường. Những người quảng cáo sai sự thật, dù không trực tiếp bán hàng, vẫn có thể bị người tiêu dùng kiện ra tòa nếu gây thiệt hại tài chính hoặc ảnh hưởng sức khỏe”.

Pháp luật hiện hành cũng quy định rõ các vai trò trong hoạt động quảng cáo: Người quảng cáo, người kinh doanh dịch vụ quảng cáo, người phát hành quảng cáo và người chuyển tải sản phẩm quảng cáo. Tuy nhiên, chưa có định nghĩa cụ thể thế nào là “người nổi tiếng”, chủ thể có sức ảnh hưởng mạnh trên mạng xã hội.

“Người nổi tiếng, với độ nhận diện cao, có khả năng lan tỏa thông tin nhanh chóng. Nếu họ góp phần vào việc quảng cáo hàng giả, hàng kém chất lượng, hậu quả xã hội rất lớn. Đáng tiếc là hiện nay luật chưa quy định đầy đủ về trách nhiệm của nhóm người này, đặc biệt với vai trò là người chuyển tải sản phẩm quảng cáo”, ông Cường nói.

Luật sư Đặng Văn Cường cũng lưu ý, nếu một người nổi tiếng từng nói câu như “Tôi đảm bảo sản phẩm này an toàn, nếu có vấn đề tôi chịu trách nhiệm”, thì phát ngôn đó có thể được coi là lời cam kết có giá trị pháp lý.

“Nội dung quảng cáo này có thể trở thành chứng cứ để người tiêu dùng yêu cầu bồi thường khi bị thiệt hại”, luật sư nói.

Trường hợp người tiêu dùng mua phải sản phẩm giả qua livestream của người nổi tiếng, họ hoàn toàn có quyền lưu lại bằng chứng và trình báo với cơ quan chức năng. Nếu hành vi có dấu hiệu phạm tội, cơ quan điều tra sẽ vào cuộc. Nếu không đủ yếu tố hình sự, người mua vẫn có thể kiện dân sự để đòi bồi thường.

“Chúng ta đang ở thời điểm mà pháp luật cần bổ sung nhanh chóng các quy định liên quan đến quảng cáo trên nền tảng số. Sức ảnh hưởng của người nổi tiếng ngày càng lớn và đi kèm với đó phải là trách nhiệm pháp lý rõ ràng”, luật sư kết luận.

Luật sư nêu rằng, Đảng và Nhà nước ta đang kiên quyết đấu tranh phòng chống hàng giả, quảng cáo gian dối và gian lận thương mại. Bởi vậy tất cả người tiêu dùng, công dân đều có quyền cung cấp các thông tin tài liệu về hành vi sản xuất buôn bán hàng giả, quảng cáo sai sự thật, gian lận thương mại của các tổ chức, cá nhân cho cơ quan quản lý hoặc cho các cơ quan truyền thông.

Qua đó, cơ quan chức năng sẽ vào cuộc xác minh làm rõ, có cơ sở để xử lý theo quy định của pháp luật, đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh, đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

Theo tin đồn thì số tiền nhận thù lao quảng cáo của BTV Quang Minh và Vân Hugo không hề ít. Con số có thể nói lên hàng tỷ đồng cho 1 lần quảng cáo vì độ nổi tiếng của 2 người này.

Chuyên gia truyền thông Bùi Minh Đức, giảng viên đại học ngành truyền thông, học giả Fulbright, cho rằng, vụ việc này là hồi chuông cảnh tỉnh không chỉ với người tiêu dùng mà còn với chính các nghệ sĩ, người nổi tiếng đang tham gia quảng cáo sản phẩm.

Theo ông Minh Đức, hai bài học lớn nhất mà người nổi tiếng cần rút ra là phải kiểm chứng thông tin kỹ lưỡng trước khi quảng cáo và hiểu rõ tác động xã hội từ phát ngôn của mình.

“Không có quảng cáo nào vô thưởng vô phạt. Những phát ngôn như “tôi dùng rồi nên tôi đảm bảo” không thể là câu nói bông đùa, vì nó có thể trở thành bằng chứng pháp lý chống lại chính họ”, ông nhận định.

Về phía truyền thông, ông cho rằng cần đẩy mạnh phân biệt rõ ràng giữa nội dung quảng cáo và nội dung thông tin.

“Nhiều nước yêu cầu phải đánh dấu rõ ràng “nội dung tài trợ”, “quảng cáo” trong các bài viết, video. Từ phía người tiêu dùng, cần có kỹ năng kiểm chứng thông tin như truy xuất nguồn gốc, kiểm tra giấy phép lưu hành sản phẩm… để tự bảo vệ mình trước “bẫy” truyền thông”, ông Minh Đức nhấn mạnh.

Ông Đức cũng nêu quan điểm: “Việc đưa con cái vào quảng cáo đặt ra nhiều vấn đề đáng quan ngại. Thứ nhất, liệu trẻ có sự đồng thuận? Cha mẹ vô tình để lại dấu chân số (digital footprint) cho con mình trong một hoàn cảnh mà bản thân đứa trẻ không thể kiểm soát.

Thứ hai, tham gia quảng cáo quá nhiều khi còn nhỏ có thể ảnh hưởng tâm lý trẻ sau này. Đây là vùng xám pháp lý cần được xem xét kỹ lưỡng”.

Dù không cố ý, những nghệ sĩ như biên tập viên Quang Minh hay MC Vân Hugo khi tham gia quảng cáo sữa Hiup – hiện bị xác định là hàng giả – vẫn có thể bị buộc hoàn trả số tiền thu lợi bất chính. Trường hợp cơ quan chức năng chứng minh được họ biết sản phẩm là hàng giả và tiếp tay cho việc tiêu thụ, họ hoàn toàn có thể bị xử lý hình sự.